Przedstawiam też krótki rys historyczny i miniprzewodnik po mieście Wolbromiu.

Historia miasta sięga 1327 r., kiedy Władysław Łokietek nadał braciom Wolframowi i Hilaremu przywilej karczunku lasów na gruntach wsi królewskiej Dłużec. Niebawem wyrosło na nich miasteczko, na cześć jednego z założycieli nazwane ”civitas Wolwrami”.

Wolbrom leży na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej potocznie Jurą. Jest to kraina zalesionych dolinek ze sterczącymi na zboczach wapiennymi skałami o przeróżnych kształtach. To kraina prawie 900 jaskiń i potoków.

Spacer po mieście proponujemy rozpocząć od Rynku. Na jego wschodniej pierzei, otoczony dziewiętnastowiecznymi kamieniczkami stoi pomnik Jana Kilińskiego z wykutą sentencją autora „Irydiona” oraz napisem ”Obrońcy Ojczyzny - Cech Szewski 11.06.1924”. Kilka kroków dalej znajduje się Kościół parafialny. Istniał już w XIV w., ale obecny, barokowy budynek mieszkańcy tutejsi zawdzięczają sprowadzonym tu w 1633 r., z fundacji księdza Marcina Wolbroma, kanonikom regularnym. Oprócz głównego ołtarza, z połowy XVII w. pochodzi plebania, która pierwotnie była połączona z kościołem i pełniła funkcję klasztoru. Znacznie później dobudowane zostały nawy boczne, ale największą wartość artystyczną przedstawiają wyrzeźbione w XIX w. przez Piotra Turbasa cztery boczne ołtarze oraz ambona.

U zbiegu ulic Mariackiej i Kościuszki stoi modrzewiowy Kościółek Mariacki, ufundowany w 1638 r. jako kościół przyszpitalny. Interesująca i nietypowa jest jego fasada, zaś wewnątrz na uwagę zasługują ołtarze - sarkofagi oraz obraz Matki Boskiej przytułek Dzieciątkiem. Szpital - przytułek dla ubogich, starców i kalek znajdował się po drugiej stronie ulicy.

Wolbromskie uliczki z najstarszej części cechuje charakterystyczna, małomiasteczkowa zabudowa. W pobliżu Rynku są to niewielkie kamienice, dalej nieco uboższe parterowe budynki z profilowanymi gzymsami i sieniami na przestrzał. Przy ulicy 20 Straconych widnieje płyta pamiątkowa na miejscu rozstrzelania przez hitlerowców 20 osób schwytanych w 1943 r. w łapance ulicznej. Ich mogiła znajduje się na cmentarzu przy ulicy Miechowskiej. Zespół tego cmentarza ma charakterystyczny, kwaterowy układ, a najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z lat 70-tych XIX w. Na drugim końcu miasta, przy ulicy Skalskiej przetrwał fragment dawnego cmentarza żydowskiego z początków XIX w., a w okolicznych lasach widnieją mogiły ofiar holocaustu. Wartość zabytkową mają również liczne w mieście figury i krzyże przydrożne z przełomu XIX i XX w.

Gmina Wolbrom stanowi źródliskowy obszar rzeki Biała Przemsza, która po połączeniu z Czarną Przemszą uchodzi do Wisły pod Oświęcimiem. Biała Przemsza bierze swój początek z torfowiska w Wolbromiu. Z tych samych torfowisk bierze swój początek płynąca na wschód rzeka Szreniawa, która wpada do Wisły w pobliżu Koszyc. Przez teren Gminy Wolbrom przepływają także dwie mniejsze rzeki: Centara, biorącą swój początek z rozległego stawu /zalewu/ położonego na północno-zachodniej stronie miasta i Pokrzywianka, stanowiąca lewobrzeżny dopływ Centary.

Zasoby wodne poza wodami płynącymi obejmują również wody stojące, m.in. Zalew Wolbromski o pow. 20 ha z przystanią i wypożyczalnią sprzętu wodnego; jest on także doskonałym miejscem do wędkowania. Zapraszam do małej, wirtualnej wędrówki po zalewie w Wolbromiu.

Miętus